Technische termen en begrippen uitgelegd voor iPhone en iPad

In een vorig artikel, over dataverbruik op de iPhone, had ik wat termen op een rijtje gezet in die context.

Reacties die ik daar op kreeg leerde mij dat veel mensen het erg fijn zouden vinden om vaker lastige begrippen uitgelegd te zien. Natuurlijk help ik daar graag in, dus niet alleen heb ik dit uitgebreid toegevoegd aan de iOS Superhelden cursussen voor iPad en iPhone, ook heb ik besloten om hier op Apple Coach een artikel te publiceren. (In de cursus heb ik bij veel begrippen links geplaatst naar onderdelen waar meer informatie te vinden is. Omdat dat niet zo handig werkt in dit artikel als je nog geen toegang hebt tot de cursus, heb ik op die plekken gemeld dat de cursus meer informatie bevat.)

Hier onder vind je veel van de (technische) termen die je tegenkomt bij de iPhone of iPad. Mis je een term? Laat het me gerust weten zodat ik deze toe kan voegen.

iPad

Laten we bij het begin beginnen, en eerst een paar basis-termen pakken. Zoals iPad dus.

iPad is de naam van de tablet computer van Apple en komt in drie modellen: de iPad mini, de iPad Air en de iPad Pro.

De iPad mini zit momenteel aan versie 4, de iPad Air aan versie 2 (en versie 3 wordt binnenkort verwacht) en de iPad Pro is recent geïntroduceerd als nieuw model.

Voor de iPad Air was er de iPad 4 (en daar voor de 3, 2 en 1); als je dus van plan bent een tweedehands iPad te kopen is het altijd goed opletten of iemand een iPad 2 (geïntroduceerd in maart 2011) of een iPad Air 2 (geïntroduceerd in oktober 2014) aanbiedt — de iPad Air 2 is nieuwer, sneller, lichter en heeft een veel beter scherm. Al met al dus de moeite om even op te letten. 😉

De drie iPads verschillende in formaat (de mini is het kleinst met ongeveer A5-formaat, de Pro het grootst met juist A4-formaat), maar ook in snelheid en mogelijkheden. Zo is de iPad Pro het snelste van de vier en is dit de enige iPad die ondersteuning biedt voor de Apple Pencil.

iPhone

De iPhone is Apple’s smartphone. Dit toestel stelt je uiteraard in staat om te bellen en SMS-en, maar biedt nog veel meer dan dat. Met allerlei apps (zie verderop) heb je een tal van mogelijkheden om te doen wat jij wilt.

De iPhone komt sinds versie 6 (geïntroduceerd in september 2014) in twee formaten: de "gewone" en de Plus. De plus is een grotere versie van de iPhone, die dus meer schermruimte biedt en enkele extra opties. De camera is iets beter in de Plus-versie en op het grotere scherm krijg je soms extra informatie of functies in apps.

Sinds de iPhone 3G (het tweede model iPhone) komt Apple elk jaar met een nieuwe editie uit, die wisselt tussen een heel nieuw uiterlijk en een "S-upgrade". Na de 3G kwam bijvoorbeeld de 3G[S], na de 4 kwam de 4S, etc. De S-modellen introduceren ook altijd nieuwe functionaliteit (van de 5 naar de 5s kregen we bijvoorbeeld Touch ID en van de 6 naar de 6S kwam er Force Touch bij), ook al blijft het uiterlijk onveranderd.

iOS

iOS is het besturingssysteem wat draait op de iPhone en iPad. Het besturingssysteem kun je vergelijken met OS X (het besturingssysteem voor de Mac) of Windows (het besturingssysteem wat je vindt op veel PC’s).

De iPhone en iPad worden daarom samen vaak "iOS apparaten" genoemd. Ze delen hetzelfde besturingssysteem en daarmee veel van dezelfde functionaliteiten. Bovendien kun je de meeste apps die op één van de apparaten draaien ook installeren op het andere apparaat.

De huidige versie van iOS is iOS 17.

iOS apparaat of iDevice

De termen iOS apparaat en iDevice worden vaak gebruikt in plaats van “iPod touch, iPhone of iPad”, omdat dat zo lang is. De iPod touch zit niet altijd in deze categorie, en wordt daarom vaak eerst expliciet benoemd.

Tablet

Een tablet is simpelweg een platte computer die je in je hand kunt houden, met een aanraakgevoelig scherm. Naar mate telefoons groter worden hoor je ook wel eens de term "phablet" om aan te geven dat het bijna een kruising is tussen een telefoon (bijvoorbeeld iPhone) en een tablet (bijvoorbeeld iPad); de iPhone 6S Plus is een voorbeeld van een toestel dat wel eens zo omschreven wordt.

Het meest populaire voorbeeld van een tablet is nu de iPad.

Smartphone

Een smartphone is een vorm van een mobiele telefoon, met uitgebreide computer-mogelijkheden. De iPhone is hier uiteraard een populair voorbeeld van.

Apps

Apps is een afkorting voor applications, het Engelse woord voor Programma’s. Apps zijn dus ook eigenlijk niet meer dan dat: het zijn programma’s die draaien op je iPhone of iPad.

Voorbeelden van apps zijn Telefoon (alleen op de iPhone), FaceTime, Berichten, Agenda en Safari.

Je kunt ook zelf nieuwe apps installeren. Hier op Apple Coach vind je tal van voorbeelden, zoals Maskeraid, Widgetsmith, en Gemini 2.

Home-knop of thuisknop

De Home/Thuis knop zit onderaan in het midden van je iPhone of iPad. Met deze knop kun je terugkeren in het hoofdmenu van de iPhone (het thuisscherm), de app wisselaar openen (door tweemaal te tikken op de Homeknop), Touch ID gebruiken om je iPhone te ontgrendelen, Siri starten en meer.

De thuisknop is één van de weinige fysieke knoppen op de iPhone en iPad en ook één van de belangrijkste.

Thuisscherm

Het thuisscherm, of home screen, op je iOS apparaat is waar je het overzicht van al je geïnstalleerde apps vindt. Dit is het beginscherm voor de meeste acties en het eerste wat je ziet nadat je je iPhone ontgrendeld wanneer je deze net hebt aangezet.

Je kunt gebruik maken van meerdere schermen en de apps op de schermen indelen in mappen.

Een uitgebreide uitleg over het thuisscherm en organiseren van apps, inclusief instructie-video’s, vind je in de online cursus iOS Superhelden.

Touch ID

Touch ID is de officiële term voor de vingerafdrukscanner die je vindt op nieuwe iPhones en iPads. Deze zit keurig verborgen in de thuisknop (homeknop) van je iPhone of iPad.

Bij de iPhone moet dit wel een 5s of nieuwer zijn (iPhone 5s, iPhone 6, iPhone 6 Plus, iPhone 6s of iPhone 6s Plus) en bij de iPad een Air 2 (of nieuwer) of 3e generatie iPad mini (of nieuwer). De iPad Pro heeft Touch ID vanaf de eerste versie.

Touch ID laat je "inloggen" met je vingerafdruk. Dit kan in plaats van een ontgrendel-code op je iPhone, het kan in de app van je bank zijn, in plaats van je Apple ID wachtwoord in de App Store en nog veel meer.

Een uitgebreide uitleg van Touch ID vind je in de online cursus iOS Superhelden.

Siri

Siri is de digitale assistent die door Scott Forstall werd geïntroduceerd tijdens het "Apple Special Event 2011".

Je kunt Siri gesproken opdrachten geven (bijvoorbeeld "Zoek een recept voor appeltaart op internet", "Welke bioscoop is in de buurt" of "Stuur een berichtje naar mijn man") wanneer je bijvoorbeeld even je handen niet vrij hebt om te typen.

Ik gebruik de opdracht "Bel mijn vrouw" bijvoorbeeld vaak in de supermarkt, terwijl ik met een mandje in m’n hand sta te kijken welke biologische melk ik moet kopen. 😉

Een uitgebreide uitleg van Siri vind je in de online cursus iOS Superhelden.

Multitasking

Multitasking kan inmiddels meerdere dingen betekenen op iOS. Soms hebben mensen het over de app wisselaar, waarmee je snel kunt wisselen tussen meerdere apps. Deze vind je door tweemaal op de Thuisknop te drukken.

Sinds iOS 9 is er echter op de iPad nog een vorm van multitasking, waarbij je echt twee apps tegelijk kunt zien. Dit kan via SlideOver, Split View of Picture in Picture.

SlideOver biedt je de mogelijkheid om even snel een app over de huidige app heen te plaatsen. Zo kun je bijvoorbeeld werken in de Notities-app en dan even snel Safari er bij pakken om iets op te zoeken.

Split View laat je twee apps tegelijk zien. Je hebt één app links, en een andere rechts en kunt beide apps tegelijk zien en gebruiken.

Picture in Picture gebruik je voor het kijken van video’s. Je kunt een video in het klein weergeven in een hoekje van het scherm. Bijvoorbeeld een instructie-video zo plaatsen, terwijl je zelf doorwerken in een andere app. Of misschien een muziekvideo, die je meer voor het achtergrondgeluid gebruikt.

Rebooten

Een reboot, of soft reset, is eigenlijk niet meer dan het opnieuw opstarten van het iOS apparaat. Dit doe je door de thuisknop ingedrukt te houden en dan ook de Aan/Uit-knop ingedrukt te houden.

Na een aantal seconden wordt het scherm zwart en start de iPhone / iPad opnieuw op. Op deze manier kun je problemen vaak eenvoudig oplossen.

iCloud

iCloud zou een heel artikel op zich kunnen zijn. Of acht. Misschien op een later moment als er genoeg interesse is. 😉

Omdat "de cloud" vaak als (vage) term wordt gebruikt voor, van alles. iCloud is echter de naam van een aantal verschillende online diensten die Apple aanbiedt.

Zo kun je bijvoorbeeld je agenda en contactpersonen synchroniseren, zodat deze hetzelfde zijn op je Mac, iPhone en iPad.

Maar ook onderdelen als Fotostream, iCloud Drive en Back-up zijn hier onderdeel van.

Wi-Fi

Wi-Fi (of WiFi) wordt in de praktijk gebruikt als term om een draadloos netwerk aan te duiden. In de context van iPhones en iPads is het relevant voor twee dingen:

1. Wanneer je gebruik maak van een Wi-Fi netwerk, zul je geen gebruik maken van je databundel. Fijn als je probeert dataverbruik op je iPhone probeert te minderen.
2. De iPad komt in modellen met Wi-Fi en Wi-Fi én 4G. Deze eerste kan dus alleen op internet wanneer er een Wi-Fi verbinding gemaakt kan worden (bijvoorbeeld thuis, op het werk, in de meeste hotels en op steeds meer plekken door het land), terwijl de tweede — met behulp van een simkaart — ook zonder Wi-Fi op internet kan.

2G / 3G / 4G / 5G

Hoewel 3G in principe kan verwijzen naar een model iPhone (de iPhone 3G), en 2G kan verwijzen naar de allereerste iPhone, wordt met [2/3/4/5]G meestal over een type netwerk gesproken.

In het kort komt het er hier op neer dat een hoger cijfer, hogere snelheden betekent. Als je provider dus aangeeft een 4G-netwerk te hebben, kan dat betekenen dat je sneller internet hebt wanneer je buitenshuis bent.

Omdat dekking per provider en netwerk verschilt, kan het ook zijn dat je alsnog gebruikt maakt van bijvoorbeeld 3G. Je kunt (links bovenin het scherm) ook zien van welk type netwerk je op dit moment gebruik maakt.

Simkaart

Simkaart (of simpelweg SIM) is ook een term die iedereen met een iPhone wel eens is tegengekomen. Of het nu gaat om het formaat, of termen als simlockvrij… Je zult het een keer zien, en misschien afvragen wat het echt betekent.

SIM is een afkorting, die staat voor ‘Subscriber Identity Module’, wat ongeveer zoiets betekent als ‘Gebruiker Identiteit Chip’.

De simkaart is een kleine chip die deels bestaat uit een toegankelijk geheugen en een beveiligd geheugen.

Op oudere telefoons werden op dit toegankelijke geheugen van de simkaart vaak de contactpersonen opgeslagen (waardoor je misschien de melding "SIM vol" wel eens gezien hebt op een ouder toestel). Bij telefoons als de iPhone worden deze direct op de telefoon opgeslagen, die meer ruimte heeft en het makkelijker maakt over te stappen naar een nieuwe telefoon.

De simkaart is altijd van een bepaalde provider (bijvoorbeeld KPN, Vodafone of T-Mobile) en heeft een uniek nummer. Dit unieke nummer wordt vervolgens gekoppeld aan bijvoorbeeld een telefoonnummer of een prepaid-tegoed. De simkaart zelf bevat deze informatie dus niet.

Om gebruik te maken van diensten als bellen, sms en internet (zonder Wi-Fi) moet je een simkaart in je iPhone of iPad hebben. Alle iPhones (met uitzondering van specifieke CDMA-modellen, die niet in Nederland verkocht worden) hebben de mogelijkheid een simkaart er in te doen, bij iPads betaal je extra voor deze mogelijkheid; meestal ongeveer € 100.

Er zijn verschillende formaten simkaart: standaard, mini, micro en nano. Hoewel je misschien verwacht dat je de "standaard" het meest zult tegenkomen, is de kans erg klein dat je deze nog ergens kunt vinden. In verhouding waren deze kaarten erg groot.

Hoewel de chip zelf niet kleiner is geworden met de nieuwere formaten, zit er steeds minder plastic om de chip heen. De huidige generatie iPhones maakt gebruik van een nano-simkaart. Heb je een oudere iPhone en stap je over op een nieuwer model? Dan is er een kans dat je een kleinere simkaart nodig hebt.

Je kunt dit zelf doen door het plastic weg te knippen of bij je provider ruilen.

Sim-lock

Sommige toestellen zijn gekoppeld aan een specifieke provider. Dit noemen we een sim-lock. Als dit het geval is kun je er niet de simkaart van een andere provider in doen, zonder de telefoon eerst simlock-vrij te laten maken.

Bij het kopen van een tweedehands iPhone is het daarom altijd verstandig te informeren of er een sim-lock is en of dit eventueel op dezelfde provider is als jouw provider.

Berichtencentrum

Het Berichtencentrum in iOS is een plaats waar je push notificaties terug vindt, maar ook widgets kunt plaatsen.

Het Berichtencentrum is opgedeeld in twee (iPhone) of drie (iPad) delen: Vandaag-weergave, Berichtencentrum en, alleen op de iPad apart, Widgets. Op de iPhone zijn de Vandaag-weergave en Widgets één onderdeel.

Een uitgebreide uitleg over het Berichtencentrum, inclusief instructie-video’s, vind je in de online cursus iOS Superhelden.

Widgets

Widgets zijn kleine programma’s die informatie kunnen verschaffen of zelfs een functie kunnen uitvoeren. Dit kan een widget zijn die de huidige temperatuur en weersvoorspelling laat zien, je afspraken voor vandaag, of je huidige takenlijst.

Andere apps, zoals Workflow of Clips, bieden zelfs mogelijkheden om gelijk acties in de app te starten.

Een uitgebreide uitleg over widgets, inclusief instructie-video’s, vind je in de online cursus iOS Superhelden.

Bedieningspaneel

Het Bedieningspaneel is nieuw geïntroduceerd in iOS 7. Dit "scherm" geeft je snelle toegang tot functies als Bluetooth, Wi-Fi, Vliegtuigmodus, Niet Storen en meer. Vanaf iOS 9.3 heb je hier ook de mogelijkheid om te werken met de nieuwe nachtmodus.

Een uitgebreide uitleg over het Bedieningspaneel, inclusief instructie-video’s, vind je in de online cursus iOS Superhelden.

Bluetooth

Bluetooth is een techniek die apparaten (iPhones, iPads, Macs, PCs, Apple Watch, draadloze toetsenborden etc.) op korte afstand met elkaar in verbinding kan brengen.

Zo kan je toetsenbord (bijvoorbeeld Apple’s Magic Keyboard ) communiceren met je iPad, en kun je je draadloze headset verbinden aan je iPhone tijdens het sporten.

Updaten

De termen updaten en upgraden worden soms wat door elkaar gebruikt, maar meestal verstaan we onder een update het installeren van een nieuwe versie van of wel een app, of iOS. In het laatste geval gaat het dan vaak om kleinere updates: bijvoorbeeld van iOS 9.1.2 naar iOS 9.1.3.

Upgraden

Bij een upgrade wordt meestal over een grotere update gesproken: bijvoorbeeld van iOS 8 naar iOS 9.

De term wordt ook wel gebruikt wanneer je een nieuwe iPhone of iPad aanschaft die sneller is dan de vorige.

Advies voor het veilig uitvoeren van upgrades, inclusief instructie-video’s, vind je in de online cursus iOS Superhelden.

Downgraden

Een downgrade is exact het tegenovergestelde van een upgrade. Hierbij verlaag je het versienummer dus: bijvoorbeeld van iOS 9 naar iOS 8. Houd er rekening mee dat het op iOS vaak niet eenvoudig is om een dergelijke downgrade uit te voeren.

Reservekopie

Een reservekopie is een kopie van je iPhone of iPad, die je kunt gebruiken om je iPhone of iPad te herstellen naar een eerder moment, of een nieuwe iPhone of iPad hetzelfde in te stellen als je oude apparaat.

In je reservekopie zitten bijvoorbeeld je contacten, agenda, mail-accounts en — heel belangrijk — je foto’s. Wanneer je je iPhone kapot laat vallen, of deze gestolen wordt, wil je natuurlijk dat je foto’s niet ineens weg zijn.

Daarom besteed ik in iOS Superhelden een heel hoofdstuk aan het maken van een goede reservekopie op verschillende manieren; of je nu gebruik wilt maken van iCloud (zodat je er helemaal niet over na hoeft te denken, maar wel altijd veilig bent) of juist niet, omdat je het liever niet online doet, je vindt het in iOS Superhelden.

Back-up

Back-up is simpelweg de Engelse term voor Reservekopie. Deze termen worden veel door elkaar gebruikt (ook door mij, excuses 😉) dus het is handig als je weet dat dit hetzelfde betekent.

En, ik kan het niet vaak genoeg zeggen, een goede backup is belangrijk!

Herstel-modus

Herstel-modus, of recovery mode, is een speciale status voor de iPhone of iPad, waarbij je het toestel terug kunt plaatsen in de originele fabriekssituatie.

Dit kan handig zijn als je iPhone problemen vertoont en je deze wilt herstellen.

DFU-modus

DFU-modus is een speciale herstelmodus, die nog "dieper" gaat dan een gewone herstelmodus. Er wordt meer gebruik gemaakt van software uit het herstelpakket, in plaats van de software op de iPhone zelf die mogelijk corrupt is.

Jailbreak

Een jailbreak (vrij vertaald "uit de gevangenis breken/ontsnappen") wordt gebruikt om dingen te doen op je iPhone of iPad die Apple normaal niet toestaat.

Hoewel een jailbreak niet illegaal is (wat er ook gezegd wordt in het nieuws), is het voor de meeste gebruikers niet aan te raden een jailbreak uit te voeren.

Het opent namelijk ook risico’s op je iPhone of iPad, omdat er meer toegang tot het systeem is. Bovendien brengt het uitvoeren van de jailbreak risico’s met zich mee: wanneer dit verkeerd gedaan wordt kan het resulteren in een iPhone of iPad die niet meer werkt.

Brick(ed)

Een brick(ed) iPhone of iPad (vertaald: baksteen) is een iOS apparaat wat helemaal niet meer werkt, en meestal het resultaat van een mislukte jailbreak.

Als een iOS apparaat echt volledig "bricked" is, is deze niet meer zelf te herstellen.

Earpods

Earpods zijn de nieuwe versie van de witte oortjes die standaard geleverd worden bij de iPhone.

Volgens Apple zouden de Earpods in ieder oor goed moeten passen, hoewel dit in de praktijk niet altijd het geval is. (Mijn Earpods gaan altijd direct naar mijn vrouw die er gek op is, terwijl ik zelf de Sennheiser MM 30i blijf gebruiken.)

Force Touch en 3D Touch

Force Touch en 3D Touch zijn twee zeer vergelijkbare technieken, waarbij er onderscheid wordt gemaakt in de druk die wordt uitgeoefend op een scherm.

3D Touch heeft zijn naam omdat er drie niveaus zijn:

1. Geen druk (op oudere iPhones, voor de 6S (Plus) is dit altijd het resultaat, hoe hard je ook drukt)
2. Lichte druk
3. Zware druk

Apps kunnen afhankelijk van de druk verschillende opties laten zien.

Meer informatie over 3D Touch vind je op deze Apple Coach pagina.

Crashen

Het woord “crash” wordt zo wel als zelfstandig naamwoord (“een crash”), en als werkwoord (“crashen”) gebruikt. Wat we hier meestal mee bedoelen, is dat een stukje software (bijvoorbeeld een app) een dergelijke fout oplevert dat het helemaal afgesloten wordt.

Wanneer je bijvoorbeeld de Safari app start, maar deze sluit af zodra je iets begint te typen in het zoekveld, spreken we van een “crashing bug”; een fout (bug) die zo ernstig is dat het hele programma stopt (crasht) wanneer deze fout optreedt.

QR Codes

Een QR Code (kort voor Quick Response Code, vrij vertaald iets als “Snelle Reactie Code”) is een soort streepjescode die je regelmatig terug kunt vinden op uiteenlopende producten als treinkaartjes, colaflessen, in apps, op TV…

Door een speciale QR code lezer te gebruiken (eerder noemde ik QRReader hier op Apple Coach) kun je er achter komen waar de QR code naar verwijst. Vaak is dit een link naar een website.

Door de code te scannen kom je automatisch terecht op de website, waar meer informatie staat. Zo kun je de camera op je telefoon gebruiken, zodat je niet de hele link over hoeft te typen.

Hardware

Hardware vat ik meestal samen als “dingen die je fysiek kunt aanraken”. Daarbij laat ik even buiten beschouwing dat je veel kleine onderdelen in je iPhone of iPad natuurlijk nooit zult kunnen bereiken. 😉

We bedoelen met hardware in ieder geval altijd fysieke producten.

Software

Software is de tegenhanger van hardware. Hiermee bedoelen we apps, programma’s, besturingssystemen en alle andere vergelijkbare dingen.

Kortom: de dingen die niet fysiek zijn, maar puur digitaal.